De aanslag van de architect en de aannemers

Het jaar 69 n.Chr. was één van de meest veelbewogen jaren uit de Romeinse geschiedenis. Vier keizers waren in dat jaar de machtigste man van het rijk en de eerste drie stierven geen natuurlijke dood, om het zo maar te zeggen. Na de dood van keizer Nero (37 - 68 n.Chr.) in 68 kwam de oude generaal Servius Sulpicius Galba (3 v.Chr. - 69 n.Chr.) aan de macht. Hij had een troonopvolger gekozen in verband met zijn leeftijd. Dit was echter niet Marcus Salvius Otho (32 - 69 n.Chr.) en dat was niet wat Otho in gedachten had. Hij beraamde een aanslag.

De Romeinse historicus Publius Cornelius Tacitus (±56 - 117 n.Chr.) beschrijft hoe Otho werd opgehaald uit een gezelschap met de keizer (Historiën I.27):

Een ogenblik later kwam zijn vrijgelatene [van Otho, vrijgelaten slaven bleven in de Romeinse samenleving sterk verbonden aan hun voormalige meester] Onomastus hem de boodschap brengen dat de architect en de aannemers hem verwachtten.

Op het eerste gezicht een merkwaardig citaat in een stukje over een moordaanslag. De reden dat ik dit noem is omdat de woorden die Tacitus gebruikt dubbelzinnig zijn. Architectus kan bouwmeester betekenen, maar ook aanstichter ergens van. Redemptor kan een aannemer zijn, maar ook iemand die door losgeld iets of iemand bevrijdt. Galba had dit nooit voorzien. Het wordt wel eens gezegd dat de Oudheid alleen bestudeerd kan worden in het Latijn of het Grieks, omdat vertalingen altijd wat laten liggen in dit soort woordspelingen. Daar valt zeker wat voor te zeggen.

Boekentip voor vandaag:
Tacitus, Historiën
J. Marincola, A Companion to Greek and Roman Historiography